Schijnzelfstandigheid: Wat u moet weten als zzp’er of opdrachtgever

Met de opkomst van flexibel werken en het inhuren van zelfstandigen, is de discussie over schijnzelfstandigheid relevanter dan ooit. Vanaf 2025 voert de Belastingdienst strenger beleid om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Dit heeft gevolgen voor zowel zelfstandigen als opdrachtgevers. In deze blog leest u wat schijnzelfstandigheid is, wat de gevolgen zijn, en hoe u dit kunt voorkomen.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand als zzp’er werkt, terwijl de arbeidsrelatie feitelijk kenmerken van loondienst heeft. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als een zelfstandige geen vrijheid heeft om zelf te bepalen hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd. Er is dan sprake van een zogenaamd ‘verkapt dienstverband’. De opdrachtgever wordt in feite als werkgever gezien, maar draagt niet de bijbehorende lasten zoals loonheffingen en premies. Dit kan leiden tot een oneerlijk speelveld en minder bescherming voor de werkende.

Voorbeelden van schijnzelfstandigheid

• Een zzp’er werkt op vaste tijden in een hiërarchische structuur en rapporteert dagelijks aan de opdrachtgever.
• De zelfstandige gebruikt uitsluitend materialen en middelen van de opdrachtgever.
• De zzp’er heeft geen enkele vrijheid om werk aan anderen uit te besteden.

Strengere handhaving vanaf 2025

Vanaf 1 januari 2025 stopt de Belastingdienst met het zogenoemde handhavingsmoratorium op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat opdrachtgevers en opdrachtnemers volledig verantwoordelijk zijn voor het correct kwalificeren van hun arbeidsrelatie. Indien blijkt dat een zzp’er in feite een werknemer is, kan dit leiden tot een naheffing van belastingen en premies. Vanaf 2026 kunnen daar zelfs boetes bovenop komen.

Opdrachtgevers moeten kunnen aantonen dat een zzp’er daadwerkelijk als zelfstandige werkzaam is. Dit vraagt om heldere afspraken en een zorgvuldige beoordeling van de werkrelatie.

Hoe voorkomt u schijnzelfstandigheid?

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, moeten zowel zzp’ers als opdrachtgevers kritisch kijken naar de manier waarop zij samenwerken. Hieronder vindt u enkele praktische stappen:

1. Controleer de aard van de arbeidsrelatie

Gebruik de keuzehulp arbeidsrelatie van de Rijksoverheid om te beoordelen of een opdracht geschikt is voor een zelfstandige. Deze tool helpt om een inschatting te maken van de juiste contractvorm. De keuzehulp is te vinden via deze link.

2. Maak duidelijke afspraken

Als u met een modelovereenkomst werkt, zorg er dan voor dat deze naar waarheid wordt nageleefd. De Belastingdienst respecteert goedgekeurde, lopende modelovereenkomsten tot eind 2029, mits de praktijk overeenkomt met de afspraken.

3. Beoordeel de praktijk

Het is niet voldoende om alleen een contract op te stellen. Let op hoe de samenwerking in de praktijk verloopt. Als een zzp’er bijvoorbeeld werkt onder leiding en toezicht van de opdrachtgever, kan dit wijzen op een dienstverband.

4. Wees eerlijk over de intenties

Zowel zzp’ers als opdrachtgevers moeten transparant zijn over de aard van de samenwerking. Voorkom schijnconstructies waarbij de voordelen van een arbeidscontract worden vermeden, terwijl de werkende toch afhankelijk is van de opdrachtgever.

Gevolgen van schijnzelfstandigheid

Het verkeerd kwalificeren van een arbeidsrelatie kan grote gevolgen hebben:

Voor opdrachtgevers:

• Naheffingen: U kunt verplicht worden om loonheffingen en premies met terugwerkende kracht te betalen.
• Boetes: Vanaf 2026 riskeert u ook boetes.
• Reputatieschade: Het gebruik van schijnconstructies kan uw naam schaden.

Voor zzp’ers:

• Geen sociale zekerheid: In geval van ziekte of werkloosheid heeft u geen recht op uitkeringen.
• Fiscaal risico: U kunt verplicht worden om belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek terug te betalen.

Het belang van een juiste kwalificatie

Een correcte kwalificatie van de arbeidsrelatie draagt bij aan een eerlijker sociaal zekerheidsstelsel. Werknemers in loondienst hebben recht op bescherming bij ziekte, ontslag en werkloosheid, terwijl zelfstandigen hier zelf voor verantwoordelijk zijn. Het is belangrijk om hier bij de start van een opdracht al rekening mee te houden.

Daarnaast zorgt een duidelijke kwalificatie ervoor dat belastingopbrengsten eerlijk worden verdeeld, wat essentieel is voor het financieren van publieke voorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs.

Tot slot: Hulp nodig?

Bent u zzp’er of opdrachtgever en wilt u zeker weten dat uw arbeidsrelatie goed is ingericht? Neem gerust contact met mij op. Ik help u graag met advies en begeleiding om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Samen zorgen we voor een duidelijke en correcte samenwerking.